صندوق درآمد ثابت

معایب صندوق درآمد ثابت

هر بازار مالی در کنار مزایای زیادی که برای سرمایه‌گذاران خود دارد دارای معایبی نیز هست؛ اما شاید بسیاری به دنبال پاسخ این سؤال باشند که معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟ ابتدا ذکر این نکته بسیار مهم است که در رابطه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده از کلمه محدودیت بسیار مناسب‌تر از واژه عیب است. این محدودیت‌ها غالباً از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار به صندوق‌ها اعمال‌شده است.

یکی از مشکلاتی که گاهی برای سرمایه‌گذاران پیش می‌آید، این است که قصد خرید واحد از صندوقی را دارند اما تعداد واحدهای صادرشده آن صندوق به سقف خود رسیده است. در این حالت یا باید سرمایه‌گذار منتظر بماند که تعدادی از واحدهای صندوق ابطال شوند تا برای او واحد سرمایه‌گذاری صادر شود یا اینکه خود صندوق با کسب مجوز از سازمان بورس سقف تعداد کل واحدهای قابل صدور خود را افزایش دهد. این اتفاق بیشتر در مورد صندوق‌های پرطرفداری می‌افتد که عملکرد خوبی داشته‌اند و تقاضا برای خرید واحدهای آن‌ها زیاد است. صندوق‌ها انواع مختلفی دارند و صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. صندوق‌ها ممکن است حداقلی از سود را تضمین کرده باشند. اگر تضمین حداقل سود برای صندوق وجود نداشته باشد در شرایط خاص که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند سود شما هم می‌تواند کم شود و بانک و صندوق سرمایه‌گذاری تعهدی در این مورد ندارند. صندوق‌ها معمولاً پیش‌بینی سودی دارند که همان عددی است که معمولاً در بانک به شما اعلام می‌شود؛ اما سود قطعی صندوق می‌تواند با این عدد تفاوت داشته باشد.

مقایسه صندوق درآمد ثابت با سپرده بانکی

بانک اصلی‌ترین محل سرمایه‌گذاری و جمع‌آوری نقدینگی مردم در کشور ایران است که معمولا سرمایه مردم را در قالب سپرده‌های کوتاه مدت، میان‌ مدت و بلند مدت جذب می‌کند. برای افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در بانک‌ها سودی به سرمایه افراد تعلق می‌گیرد که دولت آن را با عنوان نرخ بهره سالانه تعیین می‌کند. سود بانکی با توجه به نوع حساب بانکی تعیین می‌شود که البته در عدد آن خصوصی یا دولتی بودن بانک نیز تاثیر بسیاری دارد. به طور کلی عدد سود بانکی چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بازدهی سالیانه است. اخیرا به خصوص با رونق بازار سرمایه و آشنایی افراد زیادی از جامعه با این فضای سرمایه‌گذاری و البته تورم بالا و کم بودن سودهای بانکی در کنار عدم انجام تعهدات برخی بانک‌ها و موسسات مالی خصوصی، سرمایه‌گذاران به فکر جایگزینی سرمایه‌گذاری در بانک با صندوق‌های سرمایه‌گذاری افتاده‌اند.

تقسیم سود در صندوق درآمد ثابت چگونه است؟

صندوق های سرمایه گذاری مقداری درآمد یا سود نقدی بابت سهام و اوراق قرضه موجود در سبد دارایی‌های خود به دست می‌آورند و آن را به عنوان درصدی از ارزش خالص دارایی یا (NAV) اعلام می‌کنند تا این سود را در طول سال و به صورت دوره‌ای، به سرمایه‌گذاران خود پرداخت ‌کنند. گفتنی است که نرخ بازده نقدی هم از تقسیم این مبلغ پرداختی بر قیمت هر واحد سرمایه گذاری به دست می‌آید.

نقد شوندگی صندوق درآمد ثابت

یکی از ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال، ضامن نقدشوندگی است. وظیفه اصلی ضامن نقدشوندگی این است که اگر صندوق وجه نقد کافی برای پرداخت به متقاضیان ابطال واحدهای سرمایه گذاری یا برای پرداخت سود دوره‌ای به سرمایه گذاران را در اختیار نداشته باشد، وجه مورد نیاز صندوق را تامین کند.

از آنجا که حضور رکن ضامن نقدشوندگی الزامی نیست و موجب افزایش هزینه‌های صندوق و کاهش سود سرمایه گذاران می‌شود، بسیاری از صندوق‌ها ضامن نقدشوندگی ندارند و بدون هیچ مشکلی در پرداخت وجوه سرمایه گذاران، مشغول به فعالیت هستند.

ارکان صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت

مدیر صندوق ركن اجرايي صندوق و متخصص در بازار سرمايه است كه لازم است مطابق اساسنامه، گزارشات پيش‌بيني شده و اطلاعات قابل ارائه را تهيه و در اختيار متولي، حسابرس و سازمان قرار دهد. همچنين با استفاده از تارنماي مربوط به صندوق سرمايه‌گذاري و کدال (سامانه یا پایگاه اطلاعات جامع شرکت‌های پذیرفته شده یا فهرست شده در بورس)، اطلاعات ذكر شده در بخش اطلاع‌رساني اساسنامه را جهت آگاهي عموم افشاء مي‌نمايد.
یکی دیگر از ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری متولی صندوق است، اما منظور از متولی صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟ متولی مثل وکیل است. امین سرمایه‌گذاران، که به او اعتماد دارند. ضامن نقدشوندگی
نقدشوندگی صندوق از مهم‌ترین شاخصه‌های انتخاب صندوق است. ضامن نقدشوندگی صندوق سرمایه‌گذاری موظف است در شرایطی که صندوق براي انجام پرداخت‌ها طبق اساسنامه يا ابطال واحدهاي سرمايه‌گذاري متقاضيان، وجه نقد كافي نداشته باشد، نقدینگی لازم را فراهم کند.
در صندوق‌های قابل معامله (ETF) رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده و در عوض رکن جدیدی به عنوان بازارگردان مسئولیت نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری را به عهده دارد. یعنی در مواقعی که برای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، عرضه کننده‌ای وجود نداشته باشد یا خریداری نخواهد واحدهای صندوق را بخرد و اصطلاحا صف خرید یا فروش به وجود آید، بازارگردان موظف است بازار را به تعادل برساند و این صف‌ها را بشکند.
طبق اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید صورت‌های مالی سه ماهه، شش ماهه، نه ماهه و سالانه خود را منتشر کنند. در پایان هر کدام از دوره‌‍‌های گفته شده، مدیر صندوق موظف به تهیه و ارائه این صورت‌های مالی است. مدیر صندوق باید صورت‌های مالی شش ماهه و سالانه صندوق را به حسابرس جهت حسابرسی و اظهار نظر ارائه دهد.‌
وظیفه اصلی مدیر ثبت اجرای درخواست‌های صدور و ابطال در چارچوب مقررات مربوطه و اساسنامه است. در همین راستا، مدیر ثبت باید شعبی که سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق مراجعه به آن‌ها فرآیند صدور یا ابطال را انجام دهند، اعلام کند. البته مدیر ثبت در صندوق های سرمایه‌گذاری کوچک حضور ندارد و فقط در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ با حداقل سرمایه ۵۰ میلیارد ریال حضور دارد. نام مدیر ثبت هم در امیدنامه ذکر و در تارنمای آن منتشر می‌شود.
کارگزار صندوق، شخصی است که از میان کارگزاران دارای مجوز از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و مدیر صندوق سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شود. گارگزاران همه جا مسئولیت انجام معاملات را بر عهده دارند و مدیر صندوق برای انجام معاملات سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از خدمات کارگزاران مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده می‌کند. هر صندوق در هر زمان باید حداقل یک کارگزار داشته باشد.
شخصی حقیقی است که وظیفه دارد سرمایه‌های جمع شده را با توجه به شرایط بازار در داریی‌های مناسبی که به نفع سرمایه‌گذاران است و بیشترین بازده را دارد، سرمایه‌گذاری کند. این سرمایه‌گذاری می‌تواند روی سهام، اوراق با درآمد ثابت، سپرده‌های بانکی و … باشد. در واقع مدیریت ترکیب دارایی‌های صندوق با این رکن است.

اساسنامه و امیدنامه صندوق درآمد ثابت

اساسنامه‌ها و امیدنامه‌ها در صندوق‌های سرمایه گذاری مانند منشوری از قوانین، تبصره‌ها و توضیحات مفصل از صندوق ‌سرمایه گذاری مربوطه هستند که با مهر سازمان بورس به تایید رسیده‌اند. وجود اساسنامه‌ها و امیدنامه‌ها نه بر اساس سلیقه صندوق‌ها بلکه با دستور مستقیم سازمان بورس تهیه می‌شوند؛ به این معنی که سازمان بورس تمام انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران را موظف کرده تا هر آن چه که سرمایه گذاران باید در مورد قوانین و تبصره‌ها و خط مشی صندوق بدانند را در قالب اساسنامه صندوق سرمایه گذاری و امیدنامه در معرض دید سرمایه گذاران قرار دهند. اساسنامه صندوق سرمایه گذاری حالتی کلی از قوانین، تبصره‌ها و سرفصل‌های توضیحی دارد و امیدنامه به طور خاص به معرفی سرفصل‌های کلی اساس نامه در مورد صندوق می‌پردازد و مختص به صندوق است؛ به این معنی که اگر در اساس نامه به عنوان متولی صندوق به عنوان یکی از ارکان حاضر در صندوق سرمایه گذاری اشاره شده باشد، در امیدنامه، نام متولی صندوق مربوطه آورده شده است. با این حساب، هر موردی که لازم بوده به صورت مفصل در اساسنامه توضیح داده شده است و در امیدنامه تنها به صاحب عنوان و یا شرایط قانونی خود صندوق زیر مجموعه قوانین اساس نامه اشاره شده است.
بنابراین، امیدنامه از اساسنامه قطر کم‌تری دارد. خلاصه موارد مندرج در اساسنامه به اضافه اهداف و استراتژی‌های صندوق و ریسک‌های آن و همچنین مشخصات و نوع دارایی‌های صندوق در امیدنامه درج شده است. همچنین، فرم‌های مربوطه، میزان حداکثری و حداقلی مشارکت‌ها در صندوق و رسیدهای صندوق از دیگر اجزای امیدنامه هستند. چگونگی محاسبات و دوره بندی‌هایی هم که صندوق سرمایه گذاری موردنظر برای خود برقرار کرده نیز به ترتیب و با جزئیات در امیدنامه گنجانده شده است.

پر شدن سقف صندوق درآمد ثابت به چه معناست؟

هر صندوق با توجه به دریافت مجوز از سازمان بورس امکان جذب وجوه تا سقف اعلام شده در مجوز را دارد. در صورتی که این مبلغ تماما جذب شود امکان سرمایه‌گذاری مجدد برای سرمایه‎‌گذاران وجود ندارد در این حالت برای سرمایه‏‌گذاری باید یا واحدهای سرمایه‎‌گذاری ابطال شود و یا در صورت نیاز با تشکیل مجمع و تایید سازمان بورس سقف صندوق افزایش یابد.

آیا سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت امن است؟

فعالیت مالی صندوق‌‌ سرمايه‌گذاري در ایران کاملا قانونی است و از مصادیق بند۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شوراي اسلامي هستند که در آذرماه ۱۳۸۴ و بنده ماده یک قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب آذرماه ۱۳۸۸ است و با الهام از متعارف‌ترين شكل از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در ساير كشورها طراحي شده‌است.
براساس دستورالعمل تاسیس صندوق سرمایه گذاری مطابق بند۲۰ و ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار (مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی) صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود در سود و زیان صندوق شریک هستند.

مجوز تأسیس و فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شود و فعالیت آن‌ها تحت نظارت سازمان انجام می‌گیرد. قوانین محکم و دقیقی برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد اما کار در این مرحله تمام نمی‌شود و فرایندهای نظارتی سخت‌گیرانه متعددی وجود دارد. این نظارت‌ها هم از سمت سازمان بورس و هم به صورت داخلی و درون خود شرکت انجام می‌شوندو سازمان بورس و اوراق بهادار عملکرد صندوق‌ها را دائما تحت نظر دارد. تمامی فرم‌های تکمیل‌شده صدور و ابطال و نحوه بایگانی اسناد بررسی می‌شوند. همچنین ناظرهای سازمان بورس، محل دفتر شرکت و امکانات و تجهیزات آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. ارکان صندوق، یک سیستم نظارت داخلی را اجرا می‌کنند. منظور از ارکان، مدیر، متولی و حسابرس صندوق است. مدیر بر تمام مراحل اجرایی صندوق و دریافت و پرداخت‌ها نظارت دارد و همچنین، عملکرد کارگزاران و مدیر سرمایه‌گذاری صندوق را تحت نظر می‌گیرد. متولی صندوق به صورت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن نظارت دارد. او از ارائه به موقع گزارش‌ها و نظرات حسابرس و انتشار به موقع اطلاعات توسط مدیر اطمینان حاصل می‌کند. همچنین وظیفه طرح موارد تخلف مدیر، ضامن و حسابرس صندوق نزد سبا یا دیگر مراجع به عهده متولی است. حسابرس نحوه طراحی و اجرای سیستم کنترل داخلی و تمامی عملیات مالی صندوق را کنترل می‌کند و صحت محاسبه خالص ارزش دارایی صندوق را مورد بررسی قرار می‌دهد. او همچنین گزارش‌ها، صورت‌های مالی و اطلاعات تهیه شده توسط مدیر را تحت نظر دارد.