معاملات الگوریتمی
معاملات در بازارهای سرمایه سراسر دنیا از ابتدای شکل‌گیری تا چند سال گذشته، به شکل حضوری و سنتی انجام می‌شد. اما زمانی که بازارهای سرمایه نیز به اندازه سایر بازارها مورد اقبال مردم قرار گرفتند، ادامه کار به صورت سنتی با مشکل مواجه شد. در این زمان بود که تکنولوژی به کمک این بازار شتافت و افراد را از حضور در محل بورس‌ها بی‌نیاز کرد. امور مربوط به ثبت‌نام و دریافت کد معاملاتی، انجام معاملات، انتشار اخبار و وقایع مرتبط با بورس و … از جمله مواردی بود که به صورت آنلاین درآمد. اما افزایش اندازه بازار سرمایه، ورود شرکت‌های بیشتر به بورس، ابداع ابزارهای معاملاتی جدید، افزایش تعداد سرمایه‌گذاران و …، موجب شد که تنها آنلاین بودن این موارد کفایت نکند و تکنولوژی‌های جدیدتری نیز نیاز باشد. بنابراین مانند هر حوزه دیگری، هوش‌مصنوعی و زیرمجموعه آن، یعنی الگوریتم‌های یادگیری ماشین یا معاملات الگوریتمی در خدمت بازار سرمایه قرار گرفتند.
هوش مصنوعی در خدمت معاملات
هوش مصنوعی در مقابل هوش طبیعی انسان‌ها قرار می‌گیرد و به هوشمندی ابزارهای تکنولوژیک اطلاق می‌شود. سامانه‌های مجهز به هوش مصنوعی، واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی دارند. این سیستم‌ها قابلیت درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای فکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آن‌ها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسائل را دارند. در این راستا، الگوریتم‌های یادگیری ماشین یا معاملات الگوریتمی که از تکنولوژی هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، یک مدل ریاضی بر اساس داده‌های نمونه هستند که به منظور پیش‌بینی یا تصمیم‌گیری بدون برنامه‌ریزی آشکار، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الگوریتم، مجموعه‌ای از دستورالعمل است که به ترتیب خاصی اجرا می‌شود و به صورت گام‌به‌گام مسئله‌ای را حل می‌کند. معاملات الگوریتم در بستر بازار سرمایه، روشی در معامله‌گری است که از کامپیوتر برای تحلیل و معامله‌گری استفاده می‌شود. معاملات الگوریتمی به زبان ساده، هر نوع معامله خودکار پربسامد یا کم بسامد هستند که در یک پیوستار ساده تا پیچیده قرار می‌گیرند.
در یک نمونه ساده، معامله الگوریتمی می‌تواند در قالب حد سود و ضرر انجام شود؛ یعنی با رسیدن قیمت به یک حد تعریف شده، دستور خرید یا فروش به صورت خودکار صادر می‌شود. اما در سوی پیچیده‌تر، یک الگوریتم معاملاتی بدون دخالت انسان، تمام نمادها را به کمک داده‌های بنیادی و تکنیکال بررسی و ارزیابی می‌کند. سپس فرآیند انتخاب سبد سهام، تخصیص دارایی به هر نماد، خرید در نقطه درست و فروش در نقطه مناسب و شناسایی سود ضمن رعایت ریسک تعریف شده را انجام می‌دهد که به این حالت سیستم تمام خودکار گفته می‌شود. آنچه در معاملات الگوریتمی اهمیت دارد، مزایای کامپیوتر نسبت به انسان است. با وجود سرعت تحلیل و سرعت اجرای دستورات بالا، تصمیم‌گیری سریع، عدم خستگی، عدم خطا و همچنین عدم تاثیر احساسات بر معامله و استراتژی، در آینده نزدیک معاملات سنتی جایگاهی در بازار سرمایه نخواهند داشت.
مراحل عملکرد معاملات الگوریتمی
معامله‌گری فرایندی است که به دانش و اطلاعات اولیه برای انتخاب محصول، ورود به موقعیت معاملاتی، مدیریت معاملات باز و مدیریت ریسک و سرمایه نیاز دارد. در معاملات الگوریتمی می‌توان به کمک یک نرم‌افزار معاملات الگوریتمی معتبر یا یک ربات معامله‌گر، این موارد را انجام داد. الگوریتم‌ها بر اساس استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و توسط برنامه‌های کامپیوتری طراحی می‌شوند. طی این فرایند یک نرم‌افزار یا ربات معامله‌گر ساخته می‌شود که به معاملات و سفارشات دسترسی دارد و آن‌ها را براساس الگوریتم‌های برنامه‌ریزی شده به صورت خودکار مدیریت می‌کند.
مانند هر روش تکنولوژیک دیگری، نتیجه مطلوب از معاملات الگوریتمی نیز به فراهم آوردن زیرساخت‌های آن‌ها وابسته است که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
مطابقت دهنده‌های بازار یا منبع تغذیه داده‌ها که فرمت اطلاعات موجود در بازار را به فرمت سیستم در اختیار معامله‌گر تبدیل می‌کند. این کار از طریق رابط برنامه‌نویسی(API) که بازار معاملاتی در اختیار معامله‌گر می‌گذارد، انجام می‌شود.
موتور پیشرفته پردازش که مغز متفکر الگوریتم معاملاتی است. در این مرحله الگوریتم برنامه‌ریزی شده بر اساس استراتژی تعریف شده‌اش شرایط را پردازش می‌کند، محاسبات آماری و مقایسه داده‌های تاریخی لازم را انجام می‌دهد و در نهایت تصمیم به سفارش‌گیری می‌گیرد و آن را اجرا می‌کند.
در مرحله بعد سفارش‌ها توسط الگوریتم به بازار سرمایه ارسال می‌شوند، اما زمانی این مرحله اجرا می‌شود که زبان الگوریتم بر اساس زبان مبنای بازار سرمایه کد نویسی شده و قابل درک باشد.
مزایای معاملات الگوریتمی
صرفه‌جویی در زمان:
فعالان بازار سرمایه به صورت روزانه یا ماهانه وقت زیادی را جهت رصد بازار و یافتن سیگنال‌های مناسب صرف می‌کنند. با گسترش بازار بورس و افزایش تعداد نمادهای بورسی، رصد همزمان نمادهای بسیار زیاد بورسی، کاری بسیار دشوار است که یک نفر تنهایی قادر به انجام دقیق آن نیست. الگوریتم‌ها تمام نمادهای بازار را زیر نظر دارند، بررسی و تحلیل می‌کنند تا به محض صدور سیگنال مناسب سفارش‌گذاری را انجام دهند.
کنترل احساسات در مدیریت معاملات:
بسیاری از خطاهای معاملاتی فعالان بازار به علت ناتوانی در مدیریت هیجانات اتفاق میافتد. معاملات الگوریتمی به معامله‌گر کمک می‌کند که تصمیمات احساسی اتخاذ نکرده و به استراتژی خود پایبند باشد که این امر در بازار ایران به شدت مورد نیاز است.
افزایش سرعت معاملات:
معامله‌گران حرفه‌ای معمولا این تجربه را دارند که شانس ورود به یک موقعیت ایده‌آل سرمایه‌گذاری را به سرعت از دست بدهند. گاهی نیز نتوانسته‌اند از یک موقعیت به موقع خارج شوند و دچار زیان شده‌اند. از مهمترین مزایای معاملات الگوریتمی سرعت ورود و خروج از معاملات است که به معامله‌گر کمک می‌کند تا از ضررهای احتمالی تاخیر در ثبت سفارش جلوگیری کند.
بررسی استراتژی‌های معاملاتی:
با استفاده از الگو تریدینگ، به‌سرعت می‌توانید استراتژی معاملاتی خود را در گذشته بررسی کنید و برای استفاده مجدد از آن تصمیم بگیرید.
بهینه‌سازی استراتژی برای هر محصول به‌تنهایی:
شما می‌توانید پارامترهای ورودی مسئله خود را برای هر محصول بررسی و بهترین آن‌ها را برای معاملات خود انتخاب کنید.
روش حل سیستمی مسائل به صورت حرفه‌ای:
یکی از سخت‌ترین و مهمترین مسائل معامله‌گری، مدیریت ریسک و سرمایه است. شاید جزییات آن سخت نباشد، اما اجرای آن سخت است و تفاوت اصلی یک معامله‌گر حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای نیز در اجرای دقیق همین موارد مشخص می‌شود. با استفاده از معاملات الگوریتمی، می‌توانید اجرای دقیق مدیریت ریسک و سرمایه را به کامپیوتر بسپارید.
جایگاه معاملات الگوریتمی در ایران
با توسعه پیشرفت‌های تکنولوژیک در حوزه برنامه‌های معاملاتی و بازارهای مالی، معاملات الگوریتمی مورد اقبال و پذیرش بورس‌ها در سراسر جهان قرار گرفته است. این روش در طول یک دهه گذشته در بازارهای توسعه‌یافته رایج‌ترین شیوه معاملاتی بوده و در کشورهای در حال توسعه نیز به سرعت در حال گسترش است. به طوریکه بیش از ۸۵ درصد از کل معاملات بازار سرمایه آمریکا با استفاده از معاملات الگوریتمی انجام می‌شود. معاملات الگوریتمی یا معاملات خودکار در ایران نیز چند وقتی است که به عنوان یکی از روندهای آتی بازار سرمایه خودنمایی می‌کند. هرچند این معاملات هنوز جایگاه اصلی خود را در بازار پیدا نکرده است، اما راه گریزی از پذیرش این ابزار وجود ندارد و می‌تواند پیش‌بینی کرد که تا چند سال آینده، بیش از ۵۰ درصد معاملات تبدیل به معاملات الگوریتمی شود که نیازهای جدیدی را در بازار ایجاد می‌کند. در این راستا، شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ارزش پرداز آریان، نرم‌افزار معاملات الگوریتمی خود را با نام تجاری سامانه بازارگردانی خودکار آیکو را جهت انجام تولید کرده است. آیکو امکان انجام عملیات بازارگردانی را برای نهادهای مالی مانند شرکت‌های تامین سرمایه، کارگزاری‌ها و سایر بازارگردان‌ها فراهم می سازد.
ویژگیها و قابلیت ها :
- امکان تعریف استراتژی معاملات شرطی به صورت گرافیکی بدون نیاز به برنامه‌نویسی
- امکان ویرایش کد استراتژی به منظور افزودن قابلیت‌ها
- ارتباط با APIهای مختلف شرکت‌های تأمین کننده از جمله داتکس و صحرا
- امکان برقراری شرط های مختلف
- بر اساس اطلاعات لحظه ای بازار شامل؛ قیمت، حجم، مظنه، زمان معامله
- بر اساس اطلاعات بنیادی سهم شامل؛ حجم مبنا، تعداد سهام و خریدار حقیقی / حقوقی
- بر اساس فراوانی های: لحظه ای یا فواصل زمانی تعریف شده
- بر اساس انواع معیار؛ قیمت پایانی، بهترین قیمت روز، درصد نسبت به قیمت قبلی، حجم معامله روز، حجم آخرین معامله، فاصله زمانی معاملات و …
- پیاده سازی دستورالعمل های سازمان و شرکت بورس و فرابورس در خصوص فرآیند بازارگردانی شامل؛
- امکان معامله انواع اوراق فهرست شده و قابل معامله
- خرید و یا فروش همه و یا بخشی از سفارشات در صف
- خرید و یا فروش مقدار مشخص از یک سهم
- ارسال سفارشات در محدوده قیمتی و یا درصدی از آن در روز جاری
- کنترل حجم سفارشات انباشته
- کنترل تعداد و حجم سفارشات ارسالی به هسته
- نمایش عملکرد سیستم به صورت لحظه ای شامل؛
- تعداد معاملات به تفکیک خرید و فروش
- سود یا زمان معاملات در لحظه و تجمعی
- حجم معاملات به تفکیک خرید و فروش
- توزیع سود و زیان معاملات
- روند قیمت های معاملاتی، قیمت های پیشنهادی خرید و فروش
- میزان کارمزد معاملات انجام شده
- امکان تعریف و پیاده سازی انواع استراتژی های معاملاتی شامل؛
- انواع شاخص های تحلیل تکنیکال بر روی اطلاعات لحظه ای بازار
- استراتژی های کاربر تعریف
- امکان شبیه سازی و بک تست انواع استراتژی ها
- سیستم مدیریت ریسک به صورت لحظه ای
-
