ساختار بازار سرمایه در ایران به گونه ای است که شرکت های مختلفی در بازار فعالیت می کنند. برخی از این شرکت ها، شرکت مادر هستند و خدمات پایه را به عموم مردم ارائه می دهند. شرکت سپرده گذاری مرکزی، کدال، مدیریت فناوری بورس و رایان بورس از جمله این شرکت ها هستند. در کنار این شرکت ها، شرکت های دیگری هم وجود دارند که در ازای خدماتی که سرمایه گذاران ارائه می دهند، کارمزد دریافت می کنند. کارگزاری ها، مشاور سرمایه گذاری ها، تأمین سرمایه ها، صندوق های سرمایه گذاری، سبدگردان ها و … شرکت هایی هستند که در این بازار فعالیت می کنند. هر کدام از شرکت ها وظیفه ای را بر عهده دارند و فعالیت به خصوصی را انجام می دهند.
مشاور سرمایه گذاری
بررسی شرکت های بورسی، مشاوره برای سرمایه گذاری در بازار های مالی، تحلیل تکنیکال و بنیادی فعالیتی است که نیازمند افراد متخصص در این حیطه است. سرمایه گذاران به منظور افزایش میزان سودآوری خود باید با افرادی که تخصص و تجربه کافی را دارند مشورت کنند و از راهنمایی آنها استفاده کنند. شرکت های مشاور سرمایه گذاری، شرکت هایی هستند که از افراد نخبه و با تجربه تشکیل شده اند و خدمات مورد نیاز سرمایه گذاری در بازار سرمایه را به مشتریان ارائه می دهند.
لیست خدمات شرکت مشاور سرمایه گذاری
۱- صندوق های سرمایه گذاری: یکی از خدماتی که شرکت مشاور سرمایه گذاری به سرمایه گذاران ارائه می دهد؛ صندوق های سرمایه گذاری است. صندوق هایی که بر اساس میزان ریسکی که سرمایه گذار می تواند تحمل کند دسته بندی شده اند و می توانند با سرمایه های خرد در این صندوق ها سرمایه گذاری کنند. صندوق درآمد ثابت، صندوق سهامی، صندوق مختلط، صندوق طلا و سایر صندوق های سرمایه گذاری از جمله صندوق هایی هستند که به سرمایه گذاران عرضه می شوند. صندوق های سرمایه گذاری یا به صورت صدور و ابطالی مستقیما توسط شرکت یا نرم افزار های مجاز خرید و فروش می شوند و یا در بورس پذیره نویسی شده اند که به اصطلاح به آنها صندوق etf می گویند و سرمایه گذاران همان گونه که نماد های بورسی را خریداری می کنند می تواند این صندوق ها را هم خریداری نمایند.
۲- ارزشگذاری شرکت ها: شرکت ها پس از آنکه تأسیس شدند و فعالیت خود را آغاز کردند؛ ارزش افزوده ایجاد می کنند و به سرمایه جدید نیاز دارند. ورود یک شریک جدید یه شرکت مستلزم انتقال سهام شرکت به شریک جدید است. در این زمان اهمیت ارزشگذاری شرکت ها مشخص می شود. شرکت هایی که در حوزه ارزشگذاری فعالیت می کنند بر اساس استاندارد های مختلف فعالیت های شرکت را بررسی می کنند و میزان ارزندگی شرکت را محاسبه می کنند. در نهایت مشخص می شود تا شریک جدید با وارد کردن چه مبلغی مالک چه میزان از شرکت می شود. همچنین برای ورود شرکت ها به بازار سرمایه و یا افزایش سرمایه، ارزشگذاری شرکت ها باید به روز گردد.
۳- بازارگردانی سهام: شرکت هایی که سهام آنها در بازار سرمایه عرضه شده است؛ طبق قانون جدید سازمان بورس و اوراق بهادار موظف هستند که برای سهام خود یک بازارگردان انتخاب کنند. بازارگردان مانع از نوسان های شدید روی قیمت سهم شده و نقدشوندگی سهام را بالا نگه می دارد. یکی از خدماتی که شرکت های مشاور سرمایه گذاری به شرکت های سهامی ارائه می دهند، بازارگردانی سهام آن ها در بازار سرمایه است.
۴- سبدگردانی: یکی دیگر از خدماتی که شرکت های مشاور سرمایه گذاری به به سرمایه گذاران ارائه می دهند خدمت سبدگردانی اختصاصی است. این خدمت به مشتریانی داده می شود که تمایل دارند تا سرمایه ای که دارند به صورت اختصاصی توسط متخصصان شرکت مدیریت شود و بر اساس میزان ریسک پذیری سرمایه گذار برای آنها در بازار سهام خرید و فروش شود. در این خدمت سرمایه گذار به صورت منظم می تواند سبد سرمایه گذاری خود را بررسی کند و گزارشات لازم را از شرکت اخذ نماید.
۵- ارائه سبد پیشنهادی: شرکت های کارگزاری، سبدگردانی و صندوق های سرمایه گذاری این اجازه را ندارند تا سهم های مستعد رشد را به سرمایه گذاران معرفی کنند. در عوض شرکت مشاور سرمایه گذاری این مجوز را دارد تا سهم هایی که پتانسیل رشد دارند را در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد. شرکت هایی که تمایل دارند تا سهام به سرمایه گذار خود معرفی کنند باید با یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری طرف قرارداد باشند و با همکاری این شرکت سهام مورد نظر را به سرمایه گذاران خود ارائه کنند.
۶- انتشار اوراق: شرکت های مالی به منظور گسترش و توسعه فعالیت های خود نیاز به تأمین مالی دارند. تأمین این اعتبار از طریق شبکه بانکی با مشکلاتی مواجه بوده و زمان زیادی صرف این موضوع می شود. شرکت های مشاور سرمایه گذاری این مجوز را دارند تا با بررسی فعالیت های شرکت متقاضی تأمین مالی، اقدام به انتشار اوراق در بازار سرمایه کنند و این اوراق را در بازار سرمایه به فروش برسانند. با اینکار سرمایه مورد نیاز شرکت از طریق بازار تأمین شده و سود آن نیز به سرمایه گذاران اختصاص می یابد.
۷- عرضه و پذیرش: شرکت های زیادی تمایل دارند تا سهام خود را در بازار سهام عرضه کنند. به این منظور باید به شرکت هایی مراجعه کنند که مجوز عرضه و پذیرش را از سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ کرده باشد و بتواند به شرکت های متقاضی مشاوره های لازم را ارائه دهد. شرکت های مشاوره سرمایه گذاری صورت های مالی و ساختار حاکمیت شرکتی را بررسی و پس از آن راهکار های بهبود شرایط را به شرکت متقاضی اعلام می کنند. پس از اصلاح این موارد، با سازمان بورس و اوراق بهادار ارتباط می گیرند و شرکت را برای درج نماد در بازار سرمایه ثبت می کنند.
۸- ارائه مشاوره مالی: شرکت های مختلف نیاز مند مشاوره در حوزه فعالیت خود هستند. بهبود صورت های مالی، بررسی عملکرد مالی شرکت، برآورد ریسک فعالیت ها، سرمایه گذاری در حوزه های مختلف و … از جمله مواردی است که یک شرکت به خدمات مالی نیاز دارد. شرکت های مشاور سرمایه گذاری این امکان را فراهم کرده اند تا خدمات مورد نیاز شرکت ها را به صورت تخصصی به آنها ارائه دهند تا عملکرد مالی شرکت ها بهبود پیدا کند.
۹- تأمین مالی جمعی: پس از بحران مالی ۲۰۰۸ در دنیا، مبحث جدیدی در بازار های مالی مطرح شد که تأمین مالی جمعی نام گرفت. در این فرآیند سرمایه های خرد افراد تجمیع می شود و در یک فعالیت اقتصادی مورد بهره برداری قرار می گیرد. در ایران هم این اتفاق افتاده و شرکت هایی که سرمایه لازم دارند (در حال حاضر تا سقف ۲۵ میلیارد) می توانند از طریق تأمین مالی جمعی سرمایه مورد نیاز خود را دریافت کنند. تعدادی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری این مجوز را دارند تا از طریق تأمین مالی جمعی سرمایه مردم را دریافت و در اختیار شرکت ها قرار دهند.
۱۰- سرمایه گذاری خطرپذیر: شرکت های مشاور سرمایه گذاری به منظور گسترش فعالیت های خود در بازار های هدف روی شرکت های نوپا سرمایه گذاری می کنند. سرمایه گذاری در مباحث فین تک، هوش مصنوعی، اعتبار سنجی و … برای شرکت های مشاور سرمایه گذاری بوده و می تواند زنجیره فعالیت این شرکت ها را تکمیل کند. افرادی که طرح های خلاقانه در این زمینه ها دارند می توانند با مراجعه به این بخش از شرکت های مشاور سرمایه گذاری برای فعالیت خود سرمایه گذار پیدا کنند.
۱۱- پردازش اطلاعات مالی: روزانه اطلاعات زیادی در بازار مالی جابه جا می شود که می تواند تصمیمات سرمایه گذاران را تغییر دهد. تعدد شرکت های مالی حاضر در بورس، تعدد صنعت های بازار، تعدد اتفاقات سیاسی و اقتصادی و … این نیاز را نشان می دهد که باید شرکتی تمامی این اطلاعات را تحلیل کند و در اختیار سرمایه گذاران قرار دهد. تعداد کمی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری این مجوز را دارند که اطلاعات مالی را پردازش کنند و در اختیار مشتریان قرار دهند.
۱۲- راه کار های نرم افزاری: برخی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری علاوه بر خدمات فوق، خدمات نرم افزاری هم به مشتریان خود ارائه می دهند. خدماتی مانند سامانه های معاملاتی (oms)، معاملات الگوریتمی، نرم افزارهای محاسبه ریسک، نرم افزار های فیلتر نویسی و انتخاب استراتژی خرید سهام، مدیریت سبد های سرمایه گذاری، گزارش گیری و …
۱۳- سرمایه گذاری خصوصی: هر شرکت های مشاور سرمایه گذاری در برخی از حوزه ها به صورت خاص فعالیت می کند. معدن، فولاد، طلا، املاک و … از جمله این حوزه ها هستند. شرکت مشاور سرمایه گذاری پروژه های مستعد در این حوزه را بررسی می کند و در صورت تأیید پروژه از طریق سرمایه گذاران خاص خود در این پروژه ها سرمایه گذاری می کند.
از آنجا که مجوز مشاور سرمایه گذاری در بازار سرمایه از بالاترین سطوح مجوز ها برای شرکت سرمایه گذاری است و با توجه به منعطف بودن قوانین سازمان بورس در این زمینه، شرکت های مشاور سرمایه گذاری این امکان را دارند تا در حوزه های دیگر نیز فعالیت کنند که هر شرکت به صورت جداگانه در این خصوص تصمیم گیری می کند.