محدودیت های سبدگردانی

از گذشته تا کنون انسان ها برای انجام فعالیت های گوناگون محدودیت هایی داشته اند. گاها این محدودیت ها خوشایند و گاهی نیز ناخوشانید بوده است. با پیشرفت دانش بشری، در مواردی خود انسان ها برای فعالیت ها محدودیت هایی را وضع کردند تا بتوانند منافع بیشتری را کسب کنند. برای مثال طراحی چراغ راهنمایی رانندگی یک محدودیت در عبور و مرور خودرو های سواری هست ولی این محدودیت باعث عدم بروز تصادفات شده و باعث می شود تا عبور و مرور نیز با سهولت بیشتری صورت پذیرد.
در بازار سرمایه نیز به منظور فعالیت اصولی سرمایه گذاران و شرکت های مربوطه، قوانین و مقرراتی وضع شده است که محدودیت هایی را به همراه دارد ولی این محدودیت ها در نهایت به نفع سرمایه گذار و شرکت های فعال در بازار سرمایه است. محدودیت هایی که شاید سرمایه گذاران تا کنون به آن دقت نداشته اند. در این مقاله به بررسی محدودیت هایی که در فعالیت سبدگردانی وجود دارد خواهیم پرداخت.

محدودیت در معاملات

شرکت های سبدگردان موظف هستد که در بازار سرمایه فعالیت کنند و فقط می توانند سهم هایی که در بازار سرمایه معامله می شوند را خرید و فروش کنند. شرکت های سبدگردان اجازه معامله املاک و مستغلات، خودرو، ارز و طلا و … را ندارد؛ همچین شرکت سبدگردان نمی تواند صندوق های سرمایه گذاری که قابل معامله در بازار سرمایه نیستند (صندوق های سرمایه گذاری صدور ابطالی) را برای سرمایه گذاران خود خریداری کنند. کل فعالیت شرکت سبدگردان محدود به اوراق بهاداری است که در بازار سرمایه معامله می شود.

نیاز به کد prx سبدگردانی

برای معامله گری در بازار سرمایه کد های مختلفی وجود دارد، کد بورسی، کد بورس کالا و بورس انرژی کد هایی هستند که برای معامله در بازار های مختلف بورس صادر می شوند. برای سبدگردانی هم کد به خصوصی صادر می شود که کد prx نام دارد. سرمایه گذارانی که تمایل به سبدگردانی دارند؛ ابتدا باید به شرکت سبدگردان درخواست سبدگردانی بدهند و پس از آن شرکت سبدگردان نسبت به صدور کد prx برای سرمایه گذار اقدام می کند.

انتقال وجه در زمان قرارداد

سبدگردانی یکی از ضابطه مندترین فعالیت های بازار سرمایه است. برای فعالیت سبدگردانی یک قرارداد رسمی بین شرکت سبدگردان و مشتری تنظیم می شود که هر دو شرکت باید آن را امضا کنند. به منظور انعقاد قرارداد، سرمایه گذار باید در زمان انعقاد قرارداد، وجه مورد نظر خود را به حساب شرکت سبدگردان واریز نماید. پس این امکان که ابتدا قرارداد منعقد گردد و پس از آن انتقال وجه به حساب شرکت سبدگردان صورت پذیرد وجود ندارد.
معاملات شخصی سازی شده
شرکت های سبدگردان موظف هستند در زمان انعقاد قرارداد، یک فرم سنجش ریسک پذیری به سرمایه گذاران ارائه دهند و بر اساس اطلاعاتی که سرمایه گذار در این فرم وارد می کند؛ میزان ریسک پذیری سرمایه گذار را مورد ارزیابی قرار بدهند. در صورتی که سرمایه گذار کم ریسک باشد؛ شرکت سبدگردان این اجازه را ندارد تا معاملاتی را که ریسک بالا دارند را برای این سرمایه گذار انجام دهند. برای مثال نمی توانند از بازار پایه برای سرمای گذار خرید کنند. این محدودیت به نفع سرمایه گذار است و با این کار معاملات بر اساس شخصیت سرمایه گذار ساماندهی می شود اما در زمان هایی که بازار حرکت شارپ دارد، سرمایه گذارانی که کم ریسک هستند احتمالا کمتر از سایر سرمایه گذاران کسب سود می کنند.

عدم تضمین سود در سبدگردانی

فعالیت در بازار سرمایه همواره ریسک هایی را به همراه دارد. هرچند با بررسی دقیق بازار و با استفاده از تحلیل های مناسب میتوان تا حدودی میزان این ریسک ها را کم کرد؛ اما ریسک سرمایه گذاری هیچ زمان به صفر نمی رسد. به همین دلیل شرکت های سبدگردان نمی توانند در رابطه با میزان سود سرمایه گذاری تضمینی را به سرمایه گذاران خود ارائه دهند. سرمایه گذاران می توانند با بررسی دقیق شرکت های سبدگردان و مشاهده سوابق بازدهی این شرکت ها، میزان سودآوری شرکت را بررسی کرده و با در نظر داشتن این بررسی شرکت سبدگردان را انتخاب نمایند. اما باید بدانند که همواره این احتمال وجود دارد تا سود مورد نظر آنها محقق نشود.
شرکت های سبدگردان نه تنها نمی توانند در رابطه با میزان سودآوری تضمینی را به سرمایه گذاران ارائه دهند؛ حتی این اجازه را ندارند تا برای اصل سرمایه سرمایه گذار، تضمینی را به سرمایه گذاران ارائه کنند. هرچند اکثر شرکت های سبدگردان این توانایی را در عمل اثبات کرده اند و سرمایه سرمایه گذاران را رشد داده اند؛ اما اجازه ندارند نسبت به آن تعهدی به سرمایه گذاران ارائه نمایند.
شرکت سبدگردان پاسارگاد که یکی از شرکت های سابقه دار در حوزه سبدگردانی است، توانسته در نه ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ که بازار سرمایه کمتر از ۵ درصد رشد را تجربه کرده؛ بیش از ۳۰ درصد سود را برای سرمایه گذاران خود به ارمغان آورد. همچنین میانگین بازدهی سالانه سبدگردان پاسارگاد به صورت سالانه بیش از ۸۰ درصد بوده است.

حداقل سرمایه برای سبدگردانی

سبدگردانی یک خدمت خاص و ویژه در بازار سرمایه است. این خدمت به صورت شخصی سازی شده به سرمایه گذاران ارائه می شود و تحلیل گران شرکت سبدگردان باید برای صورت جداگانه برای هر سبد خرید و فروش را انجام دهند. از آنجا که شرکت سبدگردان و سرمایه گذار به دنبال کسب منفعت هستند؛ برای هیچکدام صرفه ندارد تا سرمایه کم را وارد سبدگردانی بکنند. سرمایه های کوچک می توانند وارد صندوق های سرمایه گذاری شوند و سرمایه های بزرگ نیز وارد سبدگردانی می شوند.
اکثر شرکت های سبدگردان حداقل میزان سرمایه گذاری برای سبدگردانی را یک میلیارد تومان در نظر گرفته اند و امکان سرمایه گذاری با مبالغ کمتر در این خصوص وجود ندارد. تعدادی از شرکت های سبدگردان حداقل میزان سرمایه گذاری بالاتر از یک میلیارد دارند و تعداد بسیار کمی حاضرند که با سرمایه زیر یک میلیارد خدمت سبدگردانی را به سرمایه گذاران ارائه دهند.

عدم اجازه معامله شخصی

از زمانی که قرارداد میان سرمایه گذار و شرکت سبدگردان منعقد می شود؛ سبدگردان موظف است تا معاملات را برای سرمایه گذار به بهترین نحو انجام دهد. سرمایه گذاران این امکان را ندارند تا شخصا خرید و فروشی را انجام دهند و صرفا می توانند از طریق سامانه ای که شرکت سبدگردان در اختیار آنها گذاشته، بر فعالیت های سبدگردان نظارت داشته باشند. سرمایه گذار می تواند از طریق این سامانه میزان سود و زیان خود را مشاهده کرده و ببیند چه سهمی خریداری شده یا فروش رفته. همچنین می تواند گزارشات حسابداری را نیز از طریق این سامانه دریافت کند اما اجازه معامله کردن با سبدگردان است.

همکاری با یک سبدگردان

از جمله محدودیت هایی که برای سرمایه گذاری در سبدگردانی وجود دارد این است که سرمایه گذار نمی تواند همزمان با دو شرکت سبدگردان همکاری نماید. زمانی که کد prx صادر می شود، صرفا برای همکاری با یک شرکت سبدگردان صادر می شود و کد prx دومی برای همکاری با سایر شرکت های سبدگردان از سوی سپرده گذاری مرکزی صادر نمی گردد. لذا سرمایه گذار باید دقت داشته باشد تا شرکت سبدگردان را به درستی انتخاب کند.
وجود محدودیت در هر بازاری لازم است. هرچه بازار ها چهارچوب های مشخص و دقیق تری داشته باشند؛ امکان ورود سرمایه های بزرگتر و بیشتر در آنها فراهم می شود و سرمایه گذاران با خیال راحت تری اقدام به سرمایه گذاری می کنند. چهارچوب ها مانع از انحراف بازار می شوند و سعی می کنند تا احتمال وقوع زیان برای سرمایه گذاران را کاهش دهند. محدودیت هایی که در حوزه سبدگردانی وجود دارد نیز به همین صورت است. این محدودیت ها شاید در ابتدا برای سرمایه گذار ناخوشایند به نظر برسد اما شرایط را برای کسب سود بیشتر و کاهش ریسک های سرمایه گذاری در بازار سرمایه فراهم می کند.