تمامی سرمایه گذاران علاقه دارند تا به بیشترین حد ممکن سود کنند و سود زیاد برای همه خوشایند است. اما با این وجود مشاهده می شود که برخی از سرمایه گذاران بازر سرمایه، سرمایه خود را در صندوق درآمد ثابت، صندوق های سرمایه گذاری، سهم های بزرگ بازار سرمایه و … سرمایه گذاری می کنند که بازدهی بازدهی شارپ ندارند. دلیل اینکار واضح است؛ موضوع ریسک باعث می شود تا افراد با دقت بیشتری سرمایه گذاری کنند و گاها برای کسب یک سود معقول از یک سود بزرگتر دست بکشند.
بگذارید با یک مثال وارد بحث بشویم. به شما دو پیشنهاد سرمایه گذاری ارائه می شود؛
پیشنهاد اول: شما باید صد میلیون تومان سرمایه گذاری کنید.
• با احتمال ۴۵ درصد بعد از گذشت یک سال ۸۰ درصد سود می کنید و صد و شصت میلیون ارزش دارایی شما می شود.
• با احتمال ۳۵ درصد بعد از گذشت یک سال ۲۰ درصد سود می کنید و صد و بیست میلیون ارزش دارایی شما می شود.
• با احتمال ۲۰ درصد بعد از گذشت یک سال ۱۰ درصد ضرر می کنید و نود میلیون ارزش دارایی شما می شود.
پیشنهاد دوم: شما باید صد میلیون تومان سرمایه گذاری کنید.
• با احتمال ۵۰ درصد بعد از گذشت یک سال ۴۰ درصد سود می کنید و صد و چهل میلیون ارزش دارایی شما می شود.
• با احتمال ۳۰ درصد بعد از گذشت یک سال ۳۰ درصد سود می کنید و صد و سی میلیون ارزش دارایی شما می شود.
• با احتمال ۱۰ درصد بعد از گذشت یک سال ۱۰ درصد سود می کنید و صد و ده میلیون ارزش دارایی شما می شود.
• با احتمال ۱۰ درصد بعد از گذشت یک سال ۵ درصد ضرر می کنید و نود و پنج میلیون ارزش دارایی شما می شود.
انتخاب شما کدام مدل سرمایه گذاری است؟ افرادی که تمایل به سود های بزرگ دارند و حاضر هستند تا به اندازه ۱۰ درصد سرمایه خود را به خطر بیندازند حالت اول را انتخاب می کنند و افرادی که ریسک کمتری را تقبل می کنند حالت دوم را انتخاب می کنند. با توجه به این مثال وارد موضوع ریسک و مدیریت ریسک می شویم.
ریسک چیست؟
شاید خیلی ها ریسک را به قمار کردن، جهل نسبت به آینده و اینگونه مسائل که امکان ساماندهی کردن آن وجود ندارد ربط بدهند. اما ریسک کردن نه قمار است نه جهل نسبت به آینده؛ بلکه یک موضوع کاملا علمی و قابل پیشبینی است. در واقع ریسک عدم قطعیت در به وقوع پیوستن یک اتفاق است (در علم آمار به آن انحراف معیار گفته می شود).
برای مثال دانشجویی را در نظر بگیرید که در طول ترم در کلاس حاضر بوده و خوب درس خوانده. انتظار می رود که در پایان ترم، نمره خوبی را از استاد اخذ کند اما این موضوع قطعی نیست. شاید در زمان امتحان مریض شود، مشکلی برای او پیش بیاید، نتواند در جلسه حاضر شود، وقت جمع بندی نداشته باشد و … این موارد ریسک هایی هستند که دانشجو با آنها مواجه است. در واقع با توجه به رفتار و سابقه این دانشجو و بررسی شرایط می گوییم که به احتمال ۹۰ درصد این دانشجو نمره خوبی را اخذ می کند و به احتمال ۱۰ درصد نمی تواند در امتحان موفق شود.
در سرمایه گذاری هم به همین صورت است. سرمایه گذار باید عوامل متعددی را بررسی کند (برخی از عوامل قابل بررسی نیستند)، به آنها نمره بدهد و حساب کند که با چه احتمالی می تواند موفق بشود و احتمال شکست به چه میزان است. اگر شکست بخورد چقدر سرمایه از دست می دهد؟
انواع ریسک در بازار سرمایه
پس از آشنایی با مفهوم ریسک باید بیان کرد که در بازار سرمایه، سرمایه گذاران با دو نوع ریسک مواجه هستند.
• ریسک سیستماتیک: این ریسک ناشی از کلان بازار بوده و ارتباطی با اطلاعات سهم و اخبار سهم خریداری شده ندارد. به عنوان نمونه زمانی که در مرداد سال ۱۳۹۹ بازار سرمایه وارد ریزش شد؛ سهم هایی که از نظر بنیادی و تکنیکال مستعد رشد بودند هم ریزش کردند. تصمیمات دولتی، جنگ، تغییرات ناگهانی، آتش سوزی در کارخانه و … باعث می شود که به یک باره روند قیمت سهم تغییر کند و سرمایه گذار هم نمی توانسته چنین ریسکی را پیشبینی کند.
• ریسک غیر سیستماتیک: این ریسک ناشی از اتفاقات درونی سهم است و ارتباطی با بیرون ندارد. اگر یک سهم در کف کانال تکنیکالی خود باشد؛ این احتمال وجود دارد که رو به بالا حرکت کند و یا با شکست محدوده حمایتی ضرر بیشتری را به سرمایه گذاران تحمیل کند.ریسک هایی که ناشی از عملکرد شرکت، قرارداد ها، تصمیمات، وضعیت تقسیم سود، وضعیت تکنیکال و … یک سهم در بازار هستند در دسته بندی ریسک غیر سیستماتیک قرار می گیرند.
ارتباط بین ریسک و بازدهی
با توجه به نکات فوق می توان گفت که ارتباط مستقیمی میان ریسک و میزان بازدهی سرمایه گذاران وجود دارد. هر مقدار که سرمایه گذار حاضر شود ریسک بیشتری را بپذیرد؛ این احتمال وجود دارد که سود بیشتری را هم کسب نماید. به همین دلیل است که برخی از سرمایه گذاران سرمایه خود را وارد بازار های کم ریسک و برخی دیگر سرمایه را وارد بازار های با ریسک بالا می کنند.
در این تصویر بازار های مالی بر اساس میزان ریسک پذیری تقسیم بندی شده اند.
همان طور که مشخص است، سرمایه گذاری در بورس ریسک زیادی را به همراه دارد و در صورتی که تخصص کافی برای سرمایه گذاری در این حوزه را نداشته باشید؛ احتمال ضرر کردن شما بالا می رود. برای کاهش داده ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه می توانید از صندوق های سرمایه گذاری یا شرکت های سبدگردانی استفاده کنید.
چگونگی ارزیابی ریسک
راه و روش های زیادی برای ارزیابی ریسک وجود دارد، روش هایی که با دقت بالا می توانند ریسک شما را ارزیابی کنند زمان بر و یا هزینه بر هستند. اما از آنجا که ریسک پذیری بخشی از شخصیت مالی هر فرد در جامعه است. افراد باید با شناختی که از خود دارند نحوه سرمایه گذاری خود را انتخاب کنند؛ برای همین متخصصان تست هایی طراحی کرده اند که با صرف مدت زمان کمی می توانید با دقت بالا (نه دقیق) میزان ریسک پذیری خود را ارزیابی کنید.
در صورتی که تمایل به انجام این کار دارید و تمایل دارید تا بدانید باید در چه حیطه ای سرمایه گذاری کنید؛ می توانید این فرم را تکمیل کرده و نتیجه را مشاهده کنید.
پوشش ریسک
ریسک یه مقوله علمی بوده و راه مقابله با آن هم علمی است. برای اینکه احتمال شکست در سرمایه گذاری در بازار سرمایه را کم کنید می توانید از این روش ها به منظور پوشش ریسک استفاده کنید.
• حد سود و حد ضرر: برای سرمایه گذاری خود هدف بگذارید و به این اهداف پایبند باشید. اگر قیمت سهم ریزش کرد بدانید که تا چه قیمتی تحمل می کنید و از چه قیمتی به بعد باید بفروشید. در صورتی که سهم رشد داشت، سود خود را مشخص کنید و برای سود بیشتر طمع نکنید؛ شاید این مهم ترین اصل در پوشش ریسک باشد.
• بررسی نقدشوندگی سهم: نقدشوندگی و شناوری سهم مورد نظر خود را بررسی کنید. سهمی که قدرت نقدشوندگی بالایی ندارد در مواقعی که به پول نیاز دارید یا بازار ریزشی می شود به شدت ریسک شما را بالا میبرد و سهمی که نقد شوندگی بالایی داشته باشد به راحتی به شما اجازه خروج می دهد.
• تنوع سبد سرمایه گذاری: سعی کنید که روی سهم ها تعصب نداشته باشید و تک سهم نشوید. یک سبد معقول باید نزدیک به ده سهم را در خود داشته باشد که از صنعت های مختلف بازار انتخاب شده است. با تنوع بخشیدن به سبد سرمایه گذاری می توانید ریسک خود را پوشش بدهید.
• استفاده از صندوق های سرمایه گذاری: یکی از روش های سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه، سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری است. صندوق های سرمایه گذاری به صورت اصولی اداره می شوند و پوشش ریسک خوبی به شما می دهند. هر صندوق بر اساس میزان ریسک پذیری طراحی شده (صندوق درآمد ثابت کم ریسک، صندوق سهامی پر ریسک و …) که به شما کمک می کند تا سرمایه گذاری خوبی داشته باشید. اگر در مورد صندوق های سرمایه گذاری اطلاعات کافی ندارید؛ می توانید مقاله مربوط را اینجا بخوانید.
• استفاده از شرکت های سبدگردان: این کار اختصاصی ترین مدل سرمایه گذاری در بازار سرمایه است. شرکت سبدگردان با توجه به میزان ریسک پذیری شما برای شخص شما به صورت اختصاصی یک سبد سرمایه گذاری تشکیل می دهد و بر همین اساس معاملات شما را ساماندهی می کند. مزیت سبدگردانی این است که شما می توانید به صورت مداوم روی عملکرد شرکت سبدگردان نظارت داشه باشید و از خرید و فروش سهم ها مطلع می شوید.
شرکت سبدگردان پاسارگاد توانست در بازه ای که شاخص کل از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا آذر ماه کمتر از ۵ درصد رشد را تجربه کرد؛ بازدهی بیش از ۳۵ درصد را برای سرمایه گذاران خود به ارمغان آورد. در صورتی که اطلاعات بیشتری از سبدگردانی لازم دارید می توانید از اینجا مطالب مربوطه را مطالعه نمایید.
