تفاوت کارگزاری و سبدگردانی

سبدگردانی چیست؟

خدمات متنوعی برای سرمایه گذاران در بازار سرمایه وجود دارد. در صورتی که سرمایه گذار تمایل داشته باشد تا به صورت غیر مستقیم در بازار سرمایه، سرمایه گذاری کند؛ یکی از راه های این سرمایه گذاری استفاده از خدمات شرکت سبدگردان است. شرکت سبدگردان که با مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کند؛ سرمایه سرمایه گذار را در اختیار می گیرد و با تیم تخصصی خود با توجه به میزان ریسک پذیری سرمایه گذار، به صورت اختصاصی برای او سبد سهامی تشکیل می دهد.
در فرآیند سبدگردانی، سرمایه سرمایه گذار با سایر افراد تجمیع نمی شود و سرمایه گذار می تواند از طریق سامانه ای که در اختیار دارد؛ سهم خریداری شده و فروخته شده را مشاهده نماید. همچین امکان گزارش گیری و مشاهده میزان سود و زیان در فعالیت سبدگردانی از طریق همین سامانه امکان پذیر است.
شایان ذکر است که به منظور فعالیت سبدگردانی بین سرمایه گذار و شرکت سبدگردان، قراردادی رسمی منعقد می گردد.

کارگزاری چیست؟

کارگزاری یک نهاد مالی زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار است که مجوز های لازم را دریافت کرده است. شرکت های کارگزاری نقش واسط بین خریدار و فروشنده را در بازار سرمایه ایفا می کنند و به دلیل این واسطه گری کارمزد دریافت می کنند.
کارگزاران معاملات بازار سرمایه را منظم می کنند؛ در صورتی که کارگزاران در بازار حضور نداشته باشند؛ هر سرمایه گذار باید با مراجعه به شرکت و برگزاری مزایده، سهم مد نظر را خریداری و یا به فروش برساند. کارگزاران سفارشات را از مشتری دریافت کرده و به هسته معاملات ارسال می کنند. در صورتی که معاملات خرید و فروش با یکدیگر ست شوند، معامله انجام و انتقال سهم صورت می پذیرد.

وظایف و خدمات کارگزاری

• صدور کد بورسی: شرکت کارگزاری برای فعالیت سرمایه گذاران در بخش های مختلف بازار کد های متفاوتی را صادر می کند. برای انجام معاملات در بورس و فرابورس یک کد به خصوص صادر می شود (اکثر سرمایه گذاران جامعه این کد را دارند)، برای معاملات کالا، آتی و مشتقه یک کد جدا گانه صادر می شود، برای فعالیت در بورس انرژی نیز کد مجزایی به سرمایه گذار اختصاص داده می شود. در صورتی که سرمایه گذار تمایل به سبدگردانی اختصاصی داشته باشد برای سرمایه گذار یک کد prx صادر و در اختیار سرمایه گذار قرار می گیرد.
افرادی که تمایل به سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارند؛ باید در یکی از کارگزاری های مجاز افتتاح حساب نمایند. در گذشته به این منظور باید به صورت حضوری سرمایه گذاران به شعب کارگزاری مراجعه می کردند اما بعد از شیوع کرونا این اقدام به صورت غیر حضوری تعریف شده و سرمایه گذاران می توانند به صورت مجازی در کارگزاری افتتاح حساب نموده و کد بورسی خود را دریافت کنند.
• انجام معاملات: مهم ترین وظیفه یک کارگزار انجام معاملات است. هر کارگزاری که معاملات سرمایه گذاران را با سرعت بالاتری به هسته معاملات ارسال کند؛ برای سرمایه گذاران مطلوبیت بالاتری دارد. در حال حاضر کارگزاری ها شرایطی را فراهم کرده اند تا سرمایه گذاران بتوانند به صورت آنلاین معالمه کنند. سرعت سامانه های معاملاتی یکی از بارزترین معیار های سرمایه گذار برای انتخاب کارگزاری است.
• برگزاری دوره آموزشی: به منظور بالا رفتن فرهنگ سرمایه گذاری در کشور، رشد معامله گران آماتور و جذب کاربران بالقوه به کارگزاری، برخی از کارگزاری ها اقدام به برگزاری دوره های آموزشی رایگان یا پولی می کنند.
• اعطای اعتبار: ریسک کردن بخش جدایی ناپذیر بازار سرمایه است. در این بین برخی از سرمایه گذاران تمایل دارند علاوه بر سرمایه ای که دارند، کارگزاری نیز حساب کاربری آنها را شارژ کند (اعتبار دریافت کنند) و پس از آن اقدام به انجام معاملات کنند. با این کار در صورتی که قیمت سهام رشد کند، سود بیشتری عاید سرمایه گذار می شود.
کارگزاری ها تمایل دارند تا با اعطای اعتبار تعداد مشتریان خود را افزایش دهند. با افزایش میزان معاملات نیز درآمد کارگزاری ها افزایش پیدا می کند.
• تخفیفات معاملاتی: منبع درآمدی کارگزاری، کارمزد هایی است که شرکت کارگزاری بر روی هر معامله از مشتریان دریافت می کند. اما زمانی که حجم سرمایه سرمایه گذار زیاد باشد؛ شرکت کارگزاری بخشی از این کارمزد را به سرمایه گذار تخفیف می دهد و کارمزد کمتری از مشتری خود دریافت می کند.
• پشتیبانی قوی: خدماتی که اکثر کارگزاری ها به مشتریان ارائه می دهند یکسان است. آنچه میان کارگزاری های مختلف تفاوت ایجاد می کند، پشتیبانی و پاسخگویی مناسب شرکت کارگزاری به سرمایه گذاران است. در صورتی که سرمایه گذار در زمان معاملات به مشکلی برخورد کند، این انتظار را دارد تا کارگزاری به سرعت مشکل او را حل کند. سرعت پاسخگویی، امکان تماس در تمامی ساعت شبانه روز، پشتیبانی آنلاین و … از جمله خدماتی است که یک کارگزاری می تواند به مشتریان خود ارائه دهد.
• باشگاه مشتریان: باشگاه مشتریان بخشی در کارگزاری است که به سرمایه گذاران خدمات متنوعی را ارائه می دهد. سرمایه گذاران با امتیازی که جمع کرده اند می توانند از تحلیل ها، تخفیفات، دوره ها، هدایا و … شرکت کارگزاری بهره مند شوند.
• پذیره نویسی و تعهد پذیره نویسی: برای اینکه شرکت های مختلف در بورس پذیرش شوند و نماد آنها در بازار سرمایه درج شود، نیاز است تا مدارک و مستندات خود را به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه نمایند. شرکت های کارگزاری به منظور مشاوره و ثبت این شرکت ها خدمات متناسب با هر شرکت را ارائه می دهند.
شرکت هایی که بتوانند تأییدیه پذیره نویسی در بازار سرمایه را اخذ کنند؛ کارگزار متعهد می شود تا اوراقی که در مهلت پذیری نویسی به فروش نرسیده را خریداری نماید. به این اقدام تعهد پذیری نویسی می گویند.
• سایر خدمات: شرکت های کارگزاری بعضا مجوز های دیگری را مانند: سبدگردانی و مشاور سرمایه گذاری اخذ می کنند و یا با سایر شرکت هایی که این مجوز ها را دارند همکاری می کنند. به واسطه این مجوز شرکت کارگزاری به مشتریانی که تمایل به سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه را دارند؛ صندوق های سرمایه گذاری و سبدگردانی را پیشنهاد می دهد.

جمع بندی تفاوت سبدگردانی و کارگزاری

همان طور که گفته شد، سبدگردانی یک خدمت ویژه در بازار سرمایه است که برای شروع این فعالیت نیاز به کد prx است. شرکت سبدگردان بعد از ثبت اطلاعات مشتری به کارگزاری مربوطه درخواست صدور کد prx را صادر می کند و کارگزاری نیز بعد از گذراندن مراحل مختلف، کد را برای مشتری صادر می نماید.
پس از شروع فعالیت سبدگردانی برای سرمایه گذار، زمانی که تحلیل گران شرکت سبدگردانی بخواهد یک سهم را به فروش رسانده یا برای سرمایه گذار خریداری نمایند؛ درخواست خود را به شرکت کارگزاری ارسال کرده و از طریق آن معاملات را انجام می دهند. در واقع شرکت کارگزاری باز هم به عنوان نهاد واسط به منظور انجام معاملات است و میان فروشنده و خریدار نقش ایفا می کند.