امروزه در سراسر دنیا، حجم کمتری از سرمایهگذاریها به روش مستقیم انجام میشود و غالبا افراد تمایل دارند که مدیریت سرمایه خود را به متخصصان حوزه بسپارند. « سبد گردانی »، یک روش غیر مستقیم ورود به بازار سرمایه است که میتواند برای افراد غیر متخصص یا افرادی که فرصت کافی برای رصد بازار سرمایه ندارند، انتخاب مناسبی باشد. سبدگردانی به تعریف ساده، انتخاب و چیدمان صحیح داراییها در قالب یک سبد شخصی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایهگذاری متناسب با شرایط و ویژگیهای سرمایهگذار، سبدی از سهام را برای او تشکیل میدهد.
یکی از مهمترین مزایای سبدگردانی، استفاده از توان تخصص و تجربه افراد حرفهای و مشاورههای تیم مدیران سرمایهگذاری شرکت سبدگردانی است. بنابراین، اگر فردی فرصت یا تخصص رصد بازار سرمایه، بررسی گزارشهای مالی شرکتها، اخبار، تحلیلهای تکنیکال و بنیادی سهام را ندارد و میخواهد از سود بازار سرمایه منتفع شود، میتواند این کار را به تیم سبدگردان بسپارد. به دلیل اینکه درآمد سبدگردان با سود سرمایهگذار ارتباط مستقیم دارد، سرمایهگذار میتواند مطمئن باشد که سبدگردان تمام تلاش خود را برای کسب سود و کاهش ریسک حداکثری انجام میدهد. در این میان، برای مدیر سبد مهم است که سرمایهگذار تا چه میزان ریسک میپذیرد و بر این اساس، تصمیم میگیرد که کدام سهم را وارد سبد او کند. میزان سرمایه و شرایط نقدشوندگی نیز از جمله موارد مهم دیگر در تشکیل یک سبد سهام است.
کارمزد سبدگردانی چگونه محاسبه میشود؟
بر خلاف صندوقهای سرمایهگذاری که هزینههای مربوط به امین، حسابرس، نرم افزار و سایر هزینههای مدیریت داراییها را از سرمایهگذار طلب میکنند، در سبدگردانی این هزینهها بر عهده شرکت سبدگردان بوده و فقط کارمزد سبدگردانی از مشتری اخذ میشود.
کارمزد سبدگردانی به دو قسمت ثابت و متغیر تقسیم میشود. در بخش ثابت، یک کارمزد بابت مدیریت سبد که یک درصد از کل سرمایه است، دریافت میگردد. اما در بخش متغیر، فرمول پیشنهادی محاسبه کارمزد معمولا مبتنی بر عملکرد و بازدهی کسب شده است. به این معنا که اگر سبدگردان نتواند بیش از نرخ سود سپرده کوتاه مدت بانکی، بازدهی کسب کند، کارمزدی از سرمایهگذار دریافت نخواهد کرد.
بنابراین، معمولا کارمزد متغیر برای سود کمتر از ۲۰ درصد دریافت نمیشود. اما اگر بازده سبد از ۲۰ درصد عبور کند، بر اساس توافق طرفین کارمزدی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد برای اختلاف آن میزان سود با ۲۰ درصد محاسبه میشود. به عنوان مثال، اگر سبدی بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشد، ۲۰ درصد آن کنار گذاشته میشود و از ۳۰ درصد باقی مانده، ۱۵ تا ۲۰ درصد کارمزد دریافت میشود. هر چقدر حجم آورده سرمایهگذار بیشتر باشد، درصد سهم کارمزد سبدگردان کاهش مییابد.
معیارهای انتخاب یک سبدگردان چیست؟
سبدگردان طبق تعریف ارائه شده در قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، شخصی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص به منظور کسب انتفاع به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایهگذار میپردازد. بنابراین اولین نکته مهم، انتخاب سبدگردانی است که مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده باشد. تنها در این صورت است که میتوان به شفافیت و تخصص آنها در سرمایهگذاری کرد. همچنین، برخورداری از ساختار سبدگردانی و تیم تحلیل قدرتمند و خوشنام بودن در بازار سرمایه نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
هیچ شرکت سبدگردانی سود سرمایهگذار را تضمین نمیکند و در زیان نیز شریک نیست؛ سرمایهگذار باید با علم به این موارد و پذیرش ریسک سرمایهگذاری در بازار سهام، سبدگردان خود را از میان حرفهایهای این امر انتخاب کند. اما از آنجا که کارمزد سبدگردان در گروی سود سرمایهگذار است، مدیر سبد در انتخاب سهم متنوع و کاهش ریسک سرمایهگذاری دقت بسیار زیادی میکند. بنابراین، در انتخاب یک شرکت سبدگردانی، آنچه اهمیت دارد بررسی روند سوددهی و عملکرد آنها در یک بازه بلند مدت است.
در این راستا، اولین معیار برای سنجش عملکرد یک سبدگردان، بازدهی سبد آنها نسبت به شاخص بورس است. اگر یک سبدگردان بتواند در شرایط رونق بازار سرمایه، سود بهتری از متوسط شاخص نصیب سرمایهگذار کند، از این معیار سبدگردان خوب برخوردار است. اما این نکته را در نظر بگیرید که سرمایهگذار باید در یک بازه زمانی میانمدت تا بلند مدت به سودآوری سبدگردان نگاه کند. از سوی دیگر، عملکرد سبدگردان در شرایط اصلاح یا نزول بازار سرمایه نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این شرایط، سبدگردانی موفق است که ریسک کمتری را متوجه سرمایهگذار کرده و کمتر دچار زیان شود.
معیار دوم سنجش عملکرد سبدگردان، مقایسه عملکرد آن نسبت به سایر سبدگردانها است. ممکن است یک سبدگردان نسبت به شاخص سود بهتری کسب کند، اما در مقایسه با عملکرد سایر سبدها، عملکرد خوبی نداشته باشد.
خدمات پرتفولیو شرکت شامل، مجموعه ای از راهحلها، نرم افزارها، استراتژیهای معاملاتی و معرفی طیفی گسترده از فرصتهای سرمایهگذاری است که مدیریت بهینه پرتفولیوی مشتریان را با توجه به سطح ریسکپذیری آنان امکانپذیر میسازد.
فرایند سرمایهگذاری در سبدگردانی چگونه است؟
پس از انتخاب سبدگردان مورد نظر خود، باید با در دست داشتن اصل شناسنامه و کارت ملی به بخش سبدگردانی آن شرکت مراجعه کنید. سپس، لازم است که فرمهای مربوطه را تکمیل کرده و به سوالات مربوط به شرایط سرمایهگذاری مورد نظر و همچنین، میزان ریسک پذیریتان پاسخ دهید. به این ترتیب، قراردادی (مفاد قرارداد طبق نمونه تایید شده سازمان بورس است) بین شما و شرکت سبدگردانی در سه نسخه منقعد و هر سه نسخه جهت بررسی به سازمان بورس ارسال میگردد. در این قرارداد، آورده سرمایهگذار، میزان تعهدات سبدگردان در قبال سرمایهگذار، میزان کارمزد، محدودیتهای معاملاتی از سوی سرمایهگذار برای ورود به صنایع خاص و نحوه گزارشدهی سبدگردان به سرمایهگذار ذکر میشوند.
بعد از بررسی قرارداد یک نسخه از آن نزد سازمان بورس جهت نظارت بر عملکرد سبدگردان باقی میماند. همچنین، سازمان بورس و اوراق بهادار یک کد سبدگردانی به نام مشتری صادر میکند و سبدگردان تمام خریدها و فروشهای سهام و سایر اوراق بهادر را برای هر مشتری با کد منحصر بفرد همان سبد انجام میهد. در نهایت پس از واریز وجه، سبدگردانی به تشکیل سبد اختصاصی برای شما اقدام میکند. علاوه بر این، یک نام کاربری و رمز عبور محرمانه به مشتری اختصاص داده میشود تا مشتری در جریان تحولات سبد خود قرار گیرد. هر سبد (پرتفو) یک امین سبد نیز دارد که معمولا یک موسسه حسابرسی این وظیفه را میپذیرد. امین سبد با دسترسی به نرمافزار سبدگردانی وظیفه نظارت بر رعایت قوانین و مقررات توسط سبدگردان را به عهده دارد.
سرمایهگذاری در صندوق بهتر است یا سبد؟
سبدگردانی و صندوقها از روشهای غیرمستقیم سرمایهگذاری در بورس و بازار سرمایه هستند، اما تفاوتهایی نیز دارند. یکی از این تفاوتها به شخصی بودن هر سبد سرمایهگذاری در سبدگردانی مربوط میشود. این در حالی است که پورتفوی صندوق بین سرمایهگذاران زیادی مشترک است. همچنین، در سبدگردانی محدویت مربوط به سقف سرمایهگذاری در هر صنعت وجود ندارد و انتخاب سهم، کاملا به شرایط سرمایهگذار و انتخاب مدیر بستگی دارد.
علاوه بر این، همانطور که ذکر شد در سبدگردانی فرد با در اختیار داشتن نام کاربری و کلمه عبور میتواند نوع گردش حساب و عملکرد سبد خود را مشاهده کند. این در حالی است که در صندوقها، سرمایه فرد در تجمیع با سرمایه افراد دیگر قرار دارد و تنها میتواند ترکیب داراییهای صندوق را بر اساس صنعت مشاهده کند.
تفاوت دیگر در بین دو روش سبدگردانی و صندوق سرمایهگذاری، میزان کارمزد است. درباره میزان کارمزد سبدگردانی بحث شد؛ اما هزینه کارمزد در صندوقهای سرمایهگذاری در زمان ابطال واحدهای سرمایهگذاری از شما دریافت میشود. این کارمزد بسته به اینکه بین روزهای صدور و ابطال واحد سرمایهگذاری چه فاصلهای وجود دارد، بین ۱ تا ۵ درصد قیمت ابطال خواهد بود.
تفاوت دیگر مربوط به میزان سرمایهگذاری مربوط میشود. افراد میتوانند حتی با مبالغ بسیار اندک واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری را خریداری کنند. اما حداقل میزان سرمایهگذاری در سبدها بیشتر است که شرکت سبدگردان آن را تعیین میکند؛ اما معمولا ارقامی بیش از ۵۰۰ میلیون تومان را برای سرمایهگذاری در نظر دارند.
با توجه به موارد گفته شده و میزان سرمایهای که در دست دارید، میتوانید یکی از این دو مسیر سرمایهگذاری در بازار سرمایه را که اکنون با اقبال خوبی نیز مواجه شده است، انتخاب کنید.
